Nguyên tử khối là gì? Nguyên tử khối trung bình và công thức tính

Nguyên tử khối (NTK) là một khái niệm không hề xa lạ với các bạn khi đến với môn Hóa học. Nó sẽ đi theo xuyên suốt chương trình học và sau này. Tuy vậy, chúng ta đã hiểu được bản chất nguyên tử khối là gì hay chưa? Nếu các bạn chưa nắm được chắc chắn, bài viết hôm nay sẽ giúp các bạn cũng cố lại những kiên thức đó.

Bên cạnh đó, chúng ta cùng tìm hiểu công thức tính nguyên tử khối trung bình của các nguyên tố. Nào chúng ta cùng đi vào nội dung bài viết hôm nay các bạn nhé!

Mục lục bài viết

I. Nguyên tử khối là gì?

Nguyên tử khối là khối lượng tương đối của nguyên tử. Nguyên tử khối của một nguyên tử cho ta biết nó nặng hơn gấp bao nhiêu lần “đơn vị khối lượng nguyên tử”.

Ta có: khối lượng nguyên tử = khối lượng p + khối lượng n + khối lượng e.

Trong đó: mp, mn có khối lượng xấp xỉ 1u, me có khối lượng khoảng 0.00055u.

Do đó ta có thể coi nguyên tử khối xấp xỉ số khối của hạt nhân.

II. Nguyên tử khối trung bình

Chúng ta đã biết nguyên tử khối là gì. Vậy nguyên tử khối trung bình là gì? Tại sao lại có NTK trung bình? Và chúng khác nhau như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu lý do ngay sau đây.

Như chúng ta đã biết, hầu hết các nguyên tố là hỗn hợp của các đồng vị. Vì thế cho nên nguyên tử khối của các nguyên tố này nguyên tử khối trung bình của các đồng vị đó. Mỗi đồng vị sẽ chiếm một số % nhất định trong tổng số 100% của các đồng vị cộng lại.

Công thức tính nguyên tử khối trung bình:

Giả sử A, B là 2 đồng vị của một nguyên tố. Gọi A,B và a, b lần lượt là khối lượng nguyên tử của A, B và tỉ lệ % số nguyên tử của đồng vị A, B. Ta có công thức:

¯A = (aA + bB) / 100

Trong đó: ¯A là NTK trung bình.

Ví dụ 1: Nguyên tố Cl có 2 đồng vị bền là ³⁵₁₇Cl và ³⁷₁₇Cl lần lượt chiếm 75.77% và 24.23%. Tính nguyên tử khối trung bình của clo.

Ta có:

¯A_(Cl) = (75.77 x 35 + 24.23 x 37) / 100 ≈ 35.5

Ví dụ 2: Đồng có NTK trung bình là 63.546. Trong tự nhiên, nó có 2 đồng vị là ⁶³₂₉Cu và ⁶⁵₂₉Cu. Tính tỉ lệ % mỗi đồng vị của Cu trong tự nhiên.

Gọi a là % của đồng vị ⁶⁵₂₉Cu.

Áp dụng công thức tính nguyên tử khối trung bình, ta có:

¯A_(Cu) = [a x 65 + (100-a) x 63] / 100 = 63.546

⇔ 65a – 63a = 6354.6 – 6300

⇔ 2a = 54.6

⇔ a = 27.3%

Vậy tỉ lệ % của ⁶⁵₂₉Cu là 27.3% và của ⁶³₂₉Cu là 72.7%

III. Bảng nguyên tử khối của một số nguyên tố

Số hiệu nguyên tử	Tên nguyên tố	Kí hiệu hóa học	Năm tìm ra	Nguyên tử khối
1	Hidro	H	1766	1
2	Heli	He	1868	4
3	Liti	Li	1817	7
4	Beri	Be	1797	9
5	Bo	B	1808	11
6	Cacbon	C	Thời tiền sử	12
7	Nito	N	1772	14
8	Oxi	O	1771	16
9	Flo	F	1886	19
10	Neon	Ne	1898	20
11	Natri	Na	1807	23
12	Magie	Mg	1808	24
13	Nhôm	Al	1825	27
14	Silic	Si	1824	28
15	Photpho	P	1669	31
16	Lưu huỳnh	S	Thời tiền sử	32
17	Clo	C	1774	35.5
18	Agon	Ar	1894	40
19	Kali	K	1807	39
20	Caxi	Ca	1808	40
21	Scandi	Sc	1879	45
22	Titan	Ti	1791	48
23	Vanadi	V	1801	51
24	Crom	Cr	1797	52
25	Mangan	Mn	1774	55
26	Sắt	Fe	Thời tiền sử	56
27	Coban	Co	1737	59
28	Niken	Ni	1751	59
29	Đồng	Cu	Thời tiền sử	64
30	Kẽm	Zn	Thế kỉ 17	65
31	Gali	Ga	1875	70
32	Garmani	Ge	1886	73
33	Asen	As	Thời trung cổ	75
34	Seleni	Se	1818	79
35	Brom	Br	1825	80
36	Kripton	Kr	1898	84
37	Rubidi	Rb	1861	85
38	Stroni	Sr	1808	88
39	Ytri	Y	1794	89
40	Ziriconi	Zr	1789	91
41	Niobi	Nb	1801	93
42	Molipden	Mo	1781	96
43	Tecneti	Tc	1937	98
44	Ruteni	Ru	1844	101
45	Rhodi	Rh	1803	103
46	Paladi	Pd	1803	106
47	Bạc	Ag	Thời tiền sử	108
48	Cadimi	Cd	1817	112
49	Indi	In	1863	115
50	Thiếc	Sn	Thời tiền sử	119
51	Antimon (Stibi)	Sb	Thời trung cổ	122
52	Telu	Te	1783	128
53	Iot	I	1811	127
54	Xenon	Xe	1895	131
55	Xesi	Cs	1860	133
56	Bari	Ba	1808	137
57	Lantan	La	1839	139
58	Xeri	Ce	1803	140
59	Praseodymi	Pr	1885	141
60	Neodim	Nd	1885	144
61	Prometi	Pm	1945	145
62	Samari	Sm	1879	150
63	Europi	Eu	1901	152
64	Gadolini	Gd	1986	157
65	Tecbi	Tb	1846	159
66	Dysprosi	Dy	1886	162.5
67	Honni	Ho	1897	165
68	Erbi	Er	1843	167
69	Tuli	Tu	1879	169
70	Ytecbi	Yb	1878	173
71	Luteti	Lu	1907	175
72	Hafni	Hf	1923	179
73	Tantan	Ta	1802	181
74	Wolfram	W	1783	184
75	Rheni	Re	1925	186
76	Osmi	Os	1804	190
77	Iridi	Ir	1804	192
78	Platin	Pt	Thế kỉ 16	195
79	Vàng	Au	Thời tiền sử	197
80	Thủy ngân	Hg	Thời tiền sử	201
81	Tali	Tl	1861	204
82	Chì	Pb	Thời tiền sử	207
83	Bismut	Bi	1753	209
84	Poloni	Po	1898	209
85	Astatin	At	1940	210
86	Radon	Rn	1900	222
87	Franci	Fr	1939	223
88	Radi	Ra	1898	226
89	Actini	Ac	1899	227
90	Thori	Th	1828	232
91	Protactini	Pa	1917	231
92	Urani	U	1789	238
93	Neptuni	Np	1940	237
94	Pluton	Pu	1940	244
95	Americi	Am	1944	243
96	Curi	Cm	1944	247
97	Berkeli	Bk	1949	247
98	Californi	Cf	1950	251
99	Einsteini	Es	1952	252
100	Fermi	Fm	1953	257
101	Medelevi	Md	1955	258
102	Nobeli	No	1966	259
103	Lawrenci	Lr	1961	262
104	Rutherfordi	Rf	1964	267
105	Dubni	Db	1968	268
106	Seaborgi	Sg	1974	269
107	Bohri	Bh	1981	270
108	Hassi	Hs	1984	269
109	Meineri	Mt	1982	278
110	Darmtadti	Ds	1994	281
111	Roentgeni	Rg	1994	281
112	Copernixi	Cn	1996	285
113	Nihoni	Nh	2012	286
114	Flerovi	Fl	1998	289
115	Moscovi	Mc	2003	288
116	Livermori	Lv	2000	293
117	Tennessine	Ts	2010	294
118	Oganesson	Og	2006	294

Trên đây là bảng nguyên tử khối của các nguyên tố, gồm cả kí hiệu hóa học và năm tìm ra chúng. Hi vọng nó hữu ích cho các bạn!

Lời kết

Vậy là chúng ta đã tìm hiểu về các khái niệm nguyên tử khối là gì, thế nào là nguyên tử khối trung bình. Một phần quan trọng là các bạn cần học thuộc bảng khối lượng nguyên tử để làm bài tập một cách dễ dàng, nhanh chóng! Chúc các bạn luôn vui và yêu hóa học nhé!